Een innovatie succesvol opschalen

Methodes voor succes

“Implementeren gebeurt al heel lang”, zegt Manon. “Vroeger moest je dat met je gezond verstand doen. Inmiddels is implementeren een wetenschap. Theorieën zijn verzameld, uitgedacht en onderzocht. Als je deze kennis gebruikt, vergroot je de kans op succes.” Het team landelijke implementatie koos voor de methode ‘actieonderzoek’ om het zorgconcept ALS Thuismeten & Coachen op te schalen. Omdat met deze methode leren en veranderen direct in de praktijk plaatsvinden.

Het zorgconcept overbrengen op andere behandelteams

Het zorgconcept ALS Thuismeten & Coachen bestaat uit een app en een werkwijze. Via de app beantwoorden patiënten op vaste momenten vragen over hun gezondheid. Een zorgcoach geeft feedback en regelt afspraken met behandelaren als dat nodig is. Voor patiënten met ALS is deze zorg op maat een uitkomst. “ALS is een ernstige, progressieve aandoening van het zenuwstelsel”, legt Manon uit. “Het is bovendien een grillige ziekte, die bij vrijwel elke patiënt anders verloopt.”

Voor de ALS-behandelteams is de overgang van ‘reguliere controles volgens een vaste structuur’ naar ‘een afspraak als het nodig is’ groot. Daarom zijn Manon en haar collega’s met niet meer dan tien ALS-behandelteams gestart. Deze begeleiden ze intensief.

6 stappen om op te schalen

De oorspronkelijke werkwijze van ALS Thuismeten & Coachen is afgestemd op het ALS-behandelteam van UMC Utrecht. “Maar niet elke organisatie is hetzelfde”, aldus Manon. “Met elk van de tien ALS- behandelteams kijken we welke aanpassingen nodig zijn om de werkwijze binnen hun context te implementeren. Hiervoor gebruiken we de methode actieonderzoek. Kenmerkend voor deze methode is de gelijkwaardige relatie tussen onderzoekers en eindgebruikers. We doen het echt sámen met de teams, wij hebben alleen een begeleidende rol.”

Bij elk ALS-behandelteam wordt een projectgroep gevormd waarin een revalidatiearts, behandelaren, een manager, een planner en patiënten en hun naasten zitten. Elke projectgroep doorloopt zes stappen:
1.    Kennismaking en uitleg van app en werkwijze, inclusief het verschil met de huidige ALS-zorg
2.    Bevorderende en belemmerende factoren identificeren
3.    Een actieplan opstellen om knelpunten op te lossen
4.    Het actieplan uitvoeren
5.    App en aangepaste werkwijze drie maanden uitproberen bij een kleine groep patiënten
6.    Evaluatie

Alle invalshoeken meenemen

“Bij het ophalen van bevorderende en belemmerende factoren moet je alle invalshoeken meenemen”, vertelt Manon. “Daarom vragen we niet alleen behandelaren, maar ook een planner, een manager en patiënten en hun naasten om mee te denken in de projectgroep.” De projectgroep maakt vervolgens het actieplan. “We begeleiden ze natuurlijk wel, maar we stimuleren dat ze zelf met oplossingen komen, zodat het plan goed bij hun organisatie past. Eén behandelteam heeft bijvoorbeeld de informatiebrieven vertaald voor hun niet-Nederlandstalige patiënten.

Zelfstandig verder

Tijdens de evaluatie kijken het team landelijke implementatie en de projectgroep samen terug. En dan is het tijd om de teams ‘los te laten’. “Dat vinden we best spannend”, zegt Manon. “Want de implementatie is natuurlijk nog niet klaar. Maar doordat we zo intensief hebben samengewerkt, kunnen de teams goed zelfstandig verder.” Het team landelijke implementatie blijft natuurlijk wel beschikbaar voor vragen.

Van 10 naar 37 teams

Als straks alle tien ALS-behandelteams het intensieve begeleidingstraject hebben afgerond, verzamelen Manon en haar collega’s de geleerde lessen om daarover te publiceren. “We schrijven wetenschappelijke artikelen én een implementatiehandleiding. Daarmee kunnen de resterende 27 behandelteams vervolgens zelf aan de slag. Want we hoeven ze niet allemaal zo intensief te begeleiden. En voor teams die nog twijfelen: uit onderzoek is gebleken dat zowel patiënten als zorgverleners het veel fijner vinden!”

Meer over het implementeren van zorgtechnologie, zoals hulp, tips en ervaringen, vind je bij Implementatie. De app van ALS Thuismeten & Coachen wordt aangeboden voor Android in de Play Store. De app maakt deel uit van het zorgconcept ALS Thuismeten & Coachen.